Linh thiêng đền Bắc Hà

Đền Bắc Hà (thị trấn Bắc Hà, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai) được xây dựng từ thế kỷ XIX, là nơi thờ Gia Quốc công Vũ Văn Mật (1493 – 1571), quê gốc ở thôn Đông Thượng (xã Đồng Quang, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương). Ông là người có công lớn trong việc xây dựng căn cứ quân sự ở động Ngọc Uyển (vùng Bắc Hà ngày nay) và huy động các tộc người thiểu số địa phương dẹp giặc ngoại xâm, trấn giữ một vùng biên ải rộng lớn phía bắc thời vua Lê Chiêu Tông (từ năm 1516) sang thời nhà Mạc (1527).

Sách sử chép về công lao của ông: “Đời vua Tự Đức năm thứ 7 (1855) sắc phong các chúa Bầu (anh em Vũ Văn Uyên, Vũ Văn Mật) tước Quốc công, hùng cứ ở Bắc Hà, làm cho vùng đất này trở nên trù phú, dân cư đông đúc”. Sử nhà Nguyễn ghi: “Uy thế nhà Lê nổi là nhờ sức của anh em họ Vũ đã có công đánh giặc, bờ cõi được yên, nhân dân an lạc”.

Để tỏ lòng biết ơn người anh hùng có công với đất nước và vùng đất Bắc Hà, nhân dân nơi đây đã lập đền thờ Quốc công Vũ Văn Mật tại vị trí trung tâm của thị trấn Bắc Hà. Đền được xây trên địa thế lưng dựa vào núi, mặt hướng ra núi Ba Mẹ Con. Tam quan đền rộng 5m, chính giữa phía trên là bức hoành phi đề 5 chữ: “Bắc Hà tối linh từ”.

Cấu trúc của đền gồm 2 phần: Tòa đại bái và hậu cung. Tòa đại bái được làm bằng gỗ tốt, hai đầu đốc được xây bằng gạch to bản, phía ngoài đầu đốc đắp nổi hình mặt rồng, mang dáng dấp rồng thời Nguyễn. Phía trên mái đắp hình lưỡng long chầu nguyệt, biểu hiện cho đức tin của cư dân nông nghiệp, với mong cầu về mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. Kế tiếp tòa đại bái là hậu cung, được chia làm hai phần: Bên ngoài là nơi thờ chính, hai bên thờ Đức thánh Trần; bên trong cung cấm đặt một khám gỗ – nơi ngự của Tam tòa quốc mẫu, và tượng đồng của Gia Quốc công Vũ Văn Mật cùng dòng họ Vũ. Ngoài ra, trên ban thờ còn đặt hòm đựng sắc phong thời nhà Nguyễn được sơn son thếp vàng.

Đền Bắc Hà là điểm đến tâm linh nổi tiếng. Mỗi năm, có tới hàng vạn lượt khách về dự Lễ hội đền Bắc Hà diễn ra vào ngày 10 tháng Hai (âm lịch) và dịp kỵ nhật Đức thánh Gia Quốc công Vũ Văn Mật để tưởng nhớ công lao của ngài. Trong lễ hội thường tổ chức các trò chơi dân gian như đẩy gậy, đánh cờ, kéo co… Năm 2003, đền Bắc Hà đã được xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia.